शास्त्रीय नाव - Chlorophytum borivilianum , कुळ- Liliaceae , मराठी नाव- पांढरी मुसळी,सफेदा हिंदी नाव- सफेद मुसली, धोली मुसली संस्कृत नाव- मुसला
सफेद मुसळीमध्ये कॉबोर्हायड्रेट्स , प्रथिने , सॅफोजिनीन , सॅपिनिन हे घटक त्याचप्रमाणे कॅल्शियम , पोटॅशिअम , सोडियम , मॅग्नेशियम , फॉस्फरस , झिंक आणि कॉपर इत्यादी खनिज पदार्थ आढळतात.
पुरुषांच्या दृष्टीने बलकारक असलेली सफेद मुसळी वेगवेगळया रोगांवर देखील उपायकारक ठरते. तथापि , सफेद मुसळीचा बहुतांश वापर शक्तीवर्धक म्हणूनच प्रामुख्याने होत असतो.
पांढऱ्या रंगाची परंतु मुसळीच्या आकाराची मुळे आढळणाऱ्या एकदल वनस्पती सफेद मुसळी नावाने ओळखल्या जातात. त्यामुळे अमुक एका ठराविक प्रकारच्या वनस्पतीची मुळे ही खरी सफेद मुसळी असे म्हणणे कठीण जाते.
विविध प्रांतांत या वनस्पतीच्या नावाचा अपभ्रंश झालेला दिसतो. सफेता किंवा सफेदा , मुसली , सुफेद किंवा सफेत मुसळी , मुसली सफेद , ढोली मुसली , उजिली मुसली , सुरीमुसली ही नावे प्रचलित असली तरी काही प्रदेशांत नावातही बराच बदल आहे , असे डॉ. पाटील यांनी ' मटा ' शी बोलताना सांगितले.
शाकाकूल , झांगणी , झिमा , सातेमुली , सिबोजाता कौंता , एनसुंगी , सतनुली , बालुबलुआ , ईश्वरजटा , बायकुचारे , पैना साफेदी , निरामुठी , सदाबोरी , ससादतली , पिरीजाडू , कुलाई , जानजारी , कुरकुट्टी ही नावे भिन्न असली तरी या वनस्पतींचा उपयोग सफेद मुसळीसारखाच होता.
एतावर किंवा शतावरीच्या जाती ज्या ' अस्परायस ' वर्गात मोडतात त्यांचाही सफेद मुसळीच्या नावाने वापर होतो. अस्परायस अडसंडेन्स हीच खरी सफेद मुसळी आहे , असे आग्रही प्रतिपादन बॅट , दुरी , कितीर्कर आणि बसु या वनस्पतिशास्त्रज्ञांनी केले आहे.
याच जातीस सफेद मुसळीशिवाय झांगणी , झिमा , उजिली किंवा ढोली मुसली असेही म्हणतात. ' अस्परायस फिलिसिनस ' या वनस्पतीला मुसळी सफेद म्हणून संबेाधतात. तसेच ' अस्परायस रेसिमोसस ' शतावरी म्हणून प्रसिध्द असून काश्मिर , भूतान , हिमालय , खासी हिल्स , आसाम , चीन आणि म्यानमार या प्रातांमध्ये मुसली सफेद या नावाने तिला ओळखतात.
क्लोरोफायअम या वर्गाखाली समाविष्ट होणाऱ्या जातीविषयी जवळजवळ असाच प्रकार आढळतो. ' क्लोरोफायटम बोरीविलीयानम ' या जातीस खानदेश , गुजरात , मध्यप्रदेश व इतर काही ठिकाणी सफेद मुसळी म्हणून वापरतात. त्यामुळे सफेद मुसळी ही अमुक एकाच प्रकारच्या वनस्पतीपासून मिळते असे नाही.
ही सर्व औषधी वनस्पती एकमेंकांस पर्याय असून जेथे जे उपलब्ध असेल ते वापर करू शकतात , त्यामुळे कोणीही खऱ्या सफेद मुसळीच्या संभ्रमात पडू नये
पुरुषांच्या दृष्टीने बलकारक असलेली सफेद मुसळी वेगवेगळया रोगांवर देखील उपायकारक ठरते. तथापि , सफेद मुसळीचा बहुतांश वापर शक्तीवर्धक म्हणूनच प्रामुख्याने होत असतो.
पांढऱ्या रंगाची परंतु मुसळीच्या आकाराची मुळे आढळणाऱ्या एकदल वनस्पती सफेद मुसळी नावाने ओळखल्या जातात. त्यामुळे अमुक एका ठराविक प्रकारच्या वनस्पतीची मुळे ही खरी सफेद मुसळी असे म्हणणे कठीण जाते.
विविध प्रांतांत या वनस्पतीच्या नावाचा अपभ्रंश झालेला दिसतो. सफेता किंवा सफेदा , मुसली , सुफेद किंवा सफेत मुसळी , मुसली सफेद , ढोली मुसली , उजिली मुसली , सुरीमुसली ही नावे प्रचलित असली तरी काही प्रदेशांत नावातही बराच बदल आहे , असे डॉ. पाटील यांनी ' मटा ' शी बोलताना सांगितले.
शाकाकूल , झांगणी , झिमा , सातेमुली , सिबोजाता कौंता , एनसुंगी , सतनुली , बालुबलुआ , ईश्वरजटा , बायकुचारे , पैना साफेदी , निरामुठी , सदाबोरी , ससादतली , पिरीजाडू , कुलाई , जानजारी , कुरकुट्टी ही नावे भिन्न असली तरी या वनस्पतींचा उपयोग सफेद मुसळीसारखाच होता.
एतावर किंवा शतावरीच्या जाती ज्या ' अस्परायस ' वर्गात मोडतात त्यांचाही सफेद मुसळीच्या नावाने वापर होतो. अस्परायस अडसंडेन्स हीच खरी सफेद मुसळी आहे , असे आग्रही प्रतिपादन बॅट , दुरी , कितीर्कर आणि बसु या वनस्पतिशास्त्रज्ञांनी केले आहे.
याच जातीस सफेद मुसळीशिवाय झांगणी , झिमा , उजिली किंवा ढोली मुसली असेही म्हणतात. ' अस्परायस फिलिसिनस ' या वनस्पतीला मुसळी सफेद म्हणून संबेाधतात. तसेच ' अस्परायस रेसिमोसस ' शतावरी म्हणून प्रसिध्द असून काश्मिर , भूतान , हिमालय , खासी हिल्स , आसाम , चीन आणि म्यानमार या प्रातांमध्ये मुसली सफेद या नावाने तिला ओळखतात.
क्लोरोफायअम या वर्गाखाली समाविष्ट होणाऱ्या जातीविषयी जवळजवळ असाच प्रकार आढळतो. ' क्लोरोफायटम बोरीविलीयानम ' या जातीस खानदेश , गुजरात , मध्यप्रदेश व इतर काही ठिकाणी सफेद मुसळी म्हणून वापरतात. त्यामुळे सफेद मुसळी ही अमुक एकाच प्रकारच्या वनस्पतीपासून मिळते असे नाही.
ही सर्व औषधी वनस्पती एकमेंकांस पर्याय असून जेथे जे उपलब्ध असेल ते वापर करू शकतात , त्यामुळे कोणीही खऱ्या सफेद मुसळीच्या संभ्रमात पडू नये
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा
धन्यवाद आपण दिलेल्या सूचनेला लवकरच प्रतिसाद दिला जाईल